Συγκριτική μελέτη μεταξύ αφρικανών και Καυκάσιων(λευκών) αθλητών
Κατά τους πρόσφατους Ολυμπιακούς αγώνες στο Πεκίνο, και τα έξι χρυσά μετάλλια στους άνδρες στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις (800μ. έως τον μαραθώνιο) τα είχαν κερδίσει αθλητές από χώρες της Αφρικής (iaaf 2008). Από τα 18 μετάλλια (800μ. έως τον μαραθώνιο) , οι αθλητές που γεννήθηκαν στην Αφρική έλαβαν 16 μετάλλια. Στα αντίστοιχα αγωνίσματα γυναικών , τέσσερα (4) από τα έξι (6) χρυσά μετάλλια και 11 από τα 18 συνολικά μετάλλια κέρδισαν αθλήτριες που κατάγονταν από την Αφρική. Δηλαδή από τα 36 αγωνίσματα των μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων στα αγωνίσματα των δρόμων ημιαντοχής και αντοχής των ανδρών και των γυναικών, το 75% των μεταλλίων πήγε σε αθλητές αφρικανικής καταγωγής.Από τους 96 “φιναλίστ” (οι 8 πρώτοι των τελικών), οι 56 αθλητές ήταν από αφρικανικές χώρες, ενώ 3 ακόμη ήταν αφρικανικής καταγωγής, με αποτέλεσμα το σύνολο των μετεχόντων να αυξάνεται στους 59 (61,4%). Στα αγωνίσματα των ανδρών, οι 39 φιναλίστ (81%) εκπροσωπούσαν αφρικανικές χώρες ή ήταν αφρικανικής καταγωγής, ενώ μόλις 9 (19%) ήταν οι Καυκάσιοι. (iaaf 2008)Στην παγκόσμια κατάταξη για τις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις, οι Καυκάσιοι δρομείς έχουν «εκτοπιστεί» από τους Αφρικανούς. Σύμφωνα με τα δεδομένα της IAAF, το 1988, οι Ευρωπαίοι αθλητές αποτελούσαν το 48,3% των 20 πρώτων στην παγκόσμια κατάταξη για τα αγωνίσματα από τα 800μ. έως το μαραθώνιο, ενώ το 26,6% ήταν οι αφρικανοί δρομείς , με το 13,3% να προέρχεται από την Κένυα. Σήμερα, τα ποσοστά έχουν πλήρως αντιστραφεί. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος αυτών των αλλαγών, και με στόχο πάντα την όσο το δυνατό καλύτερη προσέγγιση της σημερινής κατάστασης στο ζήτημα αυτό, μελετήθηκαν οι 50 καλύτερες επιδόσεις όλων των εποχών από το δρόμο των 800μ μέχρι το μαραθώνιο δρόμο. Η ποσοστιαία υπεροχή των αθλητών από την αφρικανική ήπειρο στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις είναι μεγάλη, με τους Κενυάτες να κατέχουν σχεδόν το 50%. Αντιπροσωπευτικότερα αγωνίσματα είναι τα 5000μ και τα 10000μ όπου από στις 50 καλύτερες επιδόσεις όλων των εποχών δεν υπάρχει ούτε ένας Καυκάσιος αθλητής. Για το 2008 από τους 300 αθλητές που συμπεριλαμβάνονται από το δρόμο των 800m έως το μαραθώνιο, οι 54 αθλητές (16%) είναι Ευρωπαίοι και 193 αθλητές (64%) είναι Αφρικανοί, εκ των οποίων οι 105 (35%) είναι Κενυάτες (εικόνα 1). Το 1986 η λίστα με τις καλύτερες επιδόσεις είχε ως εξής: 36 ήταν Κενυάτες, 27 άλλοι Αφρικανοί, ενώ οι Ευρωπαίοι ήταν 162 (δεδομένα IAAF, 1986)
(εικόνα 1. Η καταγωγή των 300 καλύτερων αθλητών (top 50 list) για το 2008 από τα 800μ έως το μαραθώνιο. Πηγή:IAAF, 2008)Στο παρελθόν, οι Ευρωπαίοι κυριαρχούσαν από τα 800m έως και τον μαραθώνιο δρόμο. Η επικράτησή τους αντανακλά και στις πολλές νίκες που σημείωσαν τόσο στους Ολυμπιακούς αγώνες όσο και στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα. Ωστόσο, σήμερα με εξαίρεση τα 800μ, οι Αφρικανοί κατέχουν όλα τα παγκόσμια ρεκόρ, αν και ο Wilson Kipketer, ο οποίος κατέχει την παγκόσμια επίδοση στα 800μ, έχει δανέζικο διαβατήριο, είναι Κενυάτικης καταγωγής.Πολλοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι οι αλλαγές του συσχετισμού δυνάμεων μεταξύ των ηπείρων στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις κατά τα τελευταία έτη είναι αποτέλεσμα της γενετικής ανωτερότητας των αφρικανών αθλητών.
Τίθεται το ερώτημα: Ποια είναι τα στοιχεία υπεροχής των αφρικανών αθλητών έναντι των Καυκάσιων; Τα στοιχεία αυτά έχουν να κάνουν με γενετικούς παράγοντες (ενδογενείς ή προσωπικούς), με εξωγενείς (προπόνηση, κλιματολογικές συνθήκες, υψόμετρο, κοινωνικούς παράγοντες, κίνητρα) ή και με τους δύο;
Στην παρούσα έρευνα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα.
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το πρόβλημα, είναι απαραίτητο να εξεταστούν οι βασικοί παράγοντες(ενδογενείς και εξωγενείς) που συμμετέχουν αποφασιστικά στις επιδόσεις των δρομέων ημιαντοχής, αντοχής και ποιοι είναι αυτοί που διαθέτουν οι αφρικανοί δρομείς έτσι ώστε να καθίστανται σχεδόν ανίκητοι στα δρομικά αυτά αγωνίσματα.
Για την καλύτερη έρευνα του συγκεκριμένου προβλήματος θεωρείται αναγκαία η ταξινόμηση και κατ’ επέκταση η ανάλυση των παραγόντων που επηρεάζουν τις επιδόσεις των δρόμων ημιαντοχής- αντοχής, σε Ενδογενείς η Προσωπικούς και σε Εξωγενείς.
Στους ενδογενείς παράγοντες εντάσσονται:
Οι φυσιολογικοί ή λειτουργικοί παράγοντες στους οποίους περιλαμβάνονται οι τιμές της VO2max, ταχύτητα στη vVO2max, η ποσοστιαία χρήση (%) της VO2max στο επίπεδο του Αναερόβιου Κατωφλιού (TL), η ταχύτητα του vTL, η ταχύτητα στο αερόβιο κατώφλι, η ποσοστιαία χρήση (%) της VO2max στο επίπεδο του Αερόβιου Κατωφλιού),.
Οι βιοχημικοί στους οποίους υπάγονται οι αιματολογικοί δείκτες, τα επίπεδα του Fe στο αίμα, το επίπεδο της φερετίνης, η τιμή του CPK, ένζυμα καθώς και άλλοι βιοχημικοί παράμετροι οι οποίοι εμπλέκονται στη μεταφορά του οξυγονωμένου αίματος στο κύτταρο.
Και οι μορφολογικοί στους οποίους ανήκουν η μυϊκή διαφοροποίηση των γραμμωτών και σπλαχνικών μυών (π.χ. καρδιά), ο κατά λεπτό όγκος παλμού, η μεταβολή του κυκλοφορικού συστήματος, η αύξηση του αριθμού των δραστηριοποιημένων μιτοχονδρίων.
Στους εξωγενείς παράγοντες εντάσσονται:
Ο παράγοντας προπόνηση περιλαμβάνει τις μεθόδους και τα στοιχεία της προπονητικής επιβάρυνσης που τις προσδιορίζουν, τις ασκήσεις, τα προπονητικά μέσα, τη δόμηση του προπονητικού προγραμματισμού (μακροχρόνιο και ετήσιο), η δρομική οικονομία.
Οι κλιματολογικές συνθήκες στις οποίες εντάσσονται οι θερμοκρασιακές μεταβολές οι οποίες συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του έτους και ιδιαίτερα στις περιόδους προπόνησης αλλά και των αγώνων, τα επίπεδα υγρασίας, οι ημέρες ηλιοφάνειας κ.λ.π.
Το υψόμετρο. Η διαβίωση στο υψόμετρο υποστηρίζεται από πολλούς ερευνητές αλλά και προπονητές ότι έχει ευεργετικές επιδράσεις στις παραμέτρους εκείνες οι οποίες εμπλέκονται αποφασιστικά στη βελτίωση των επιδόσεων στους δρόμους ημιαντοχής – αντοχής. Είναι γνωστό άλλωστε ότι οι Αιθίοπες και οι Κενυάτες διαβιούν σε υψόμετρα που είναι τουλάχιστον πάνω από τα 2000μ σε σχέση με το επίπεδο της θάλασσας (Αντίς Απέμπα 2500m και Ναϊρόμπι 2000m)
Οι κοινωνικοί παράγοντες στους οποίους περιλαμβάνονται το επίπεδο διαβίωσης, ο τρόπος της καθημερινής ζωής, το αθλητικό σύστημα της κάθε χώρας, το κοινωνικό περιβάλλον.
Τα κίνητρα και ιδιαίτερα τα οικονομικά κίνητρα θεωρούνται ως ένας ισχυρότατος παράγοντας επηρεασμού της απόδοσης των αθλητών αυτών των δρομικών αγωνισμάτων κυρίως σε ότι αφορά τον ψυχολογικό τομέα. Μία μεταβλητή η οποία είναι δύσκολα να προσδιοριστεί και να επιμετρηθεί. Αυτή όμως παίζει καθοριστικότατο ρόλο στα αγωνίσματα των μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων.
Ενδογενείς ή Προσωπικοί Παράγοντες
Βιοχημικοί παράγοντες
Η υπεροχή σε ότι αφορά τον γενετικό παράγοντα των αφρικανών αθλητών στους δρόμους ημιαντοχής- αντοχής είναι μία από τις πιο συνήθεις και απλοϊκές υποθέσεις, που χρησιμοποιούνται από εκείνους που προσπαθούν να προσεγγίσουν το ζήτημα εμπειρικά προσπαθώντας να ερμηνεύσουν τις εξαιρετικές επιδόσεις των αθλητών αυτών όπως προπονητές , αθλητές, φίλαθλοι, άλλοι Ωστόσο, οι σχετικές επιστημονικές έρευνες δεν έχουν ακόμα αποδείξει αυτή την υποτιθέμενη γενετική υπεροχή. Δύο πρόσφατες μελέτες από τον Scott et al. (2005) έχουν αναλύσει ορισμένες παραλλαγές γονιδίων (ACE και πολυμορφισμών mtDNA), οι οποίες πιστεύεται ότι συνδέονται με την αερόβια ικανότητα του ανθρώπου, σε μια προσπάθεια να βρουν διαφορές μεταξύ των κορυφαίων αθλητών της Κένυας και της Αιθιοπίας και σε ομάδες ελέγχου της ίδιας εθνικότητας. Ειδικότερα, οι ερευνητές συνέκριναν αθλητές με μη αθλητές από την ίδια ομάδα του πληθυσμού, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις της σύγχυσης σε γενετικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των ομάδων διαφορετικών εθνικοτήτων. Και στις δύο έρευνες δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά μεταξύ των ομάδων ελέγχου. Σε μια άλλη έρευνα των Moran et all (2004) μελετήθηκαν Αιθίοπες δρομείς αντοχής υψηλού επιπέδου με Αιθίοπες μη αθλητές ως προς το DNA του Υ χρωμοσώματος. Από τους 62 αθλητές μόνο 4 βρέθηκαν να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές. Ωστόσο, οι μελέτες αυτού του είδους δεν τονίζουν όλες τις διαφορές μεταξύ των μη αθλητών και των αθλητών σε ότι αφορά τους παράγοντες που διερευνώνται. Προφανώς, οι δυσκολίες που προκύπτουν σ’αυτές τις μελέτες έγκεινται στον πληθυσμό της έρευνας (απαιτείται μεγάλος μεγάλο αριθμός υποκειμένων) , καθώς και στον εντοπισμό των υποψηφίων γονιδίων που μπορεί να εξηγήσουν τις διαφορές. Ως εκ τούτου, αυτή τη στιγμή, μια ερμηνεία στη βάση της γενετικής υπεροχής των αφρικανών αθλητών δεν μπορεί ούτε να αποκλειστεί αλλά ούτε και να αποδειχτεί επιστημονικά από τα μέχρι τώρα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα.
Μυοσκελετικά στοιχεία
Είναι γνωστό πως οι μυϊκές ίνες χωρίζονται σε ταχείας (λευκές) και βραδείας (ερυθρές) συστολής. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων έχουν περισσότερες αργές μυϊκές ίνες συγκριτικά με τους μη αθλητές. Ωστόσο από την σύγκριση απροπόνητων αγοριών της Κένυας με τα αντίστοιχα αγόρια της Δανίας δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στα ποσοστά αυτά. (Larsen, 2003)
Το σωματικό μέγεθος των Κενυατών αγοριών είναι σημαντικά μικρότερο από αυτό των καυκάσιων αγοριών (Andersen 1994). Tα απροπόνητα αγόρια της Κένυας 16-17 χρονών συγκριτικά με τα αντίστοιχα αγόρια της Δανίας βρέθηκαν 5cm κοντύτερα και 12 κιλά ελαφρύτερα. Επίσης τα αγόρια της Κένυας είχαν 2cm μακρύτερα πόδια. Αυτό σημαίνει πως το πάνω μέρος του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του λαιμού και του κεφαλιού, ήταν 7cm κοντύτερο στα αγόρια της Κένυας από τα αντίστοιχα αγόρια της Δανίας. Τα πόδια των Κενυατών ;μετρήθηκαν 15% έως 17% πιο λεπτά από αυτά των Δανών.
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) των κενυατών αγοριών βρέθηκε κατά περίπου 2kgmˉ² μικρότερος από αυτόν των καυκάσιων, φανερώνοντας έτσι την καλύτερη φυσική τους κατάσταση (Larsen, 2003)
Σύμφωνα με τον Chaouachi (2005) ο σωματότυπος αυτός των Κενυατών δείχνει να είναι ο πλέον κατάλληλος για αερόβιου τύπου άσκηση.
👉 Μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max)
Η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max) είναι ένας από τους τρεις φυσιολογικούς παράγοντες που συνήθως περιλαμβάνεται μεταξύ των κυριότερων καθοριστικών παραγόντων της φυσικής ικανότητας της αντοχής δηλαδή, η μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου, αναερόβιο κατώφλι και δρομική οικονομία (Βasset και Howley,2000). Από την άποψη αυτή, στις μελέτες εκείνες όπου αφρικανοί αθλητές συγκρίθηκαν με τους Καυκάσιους, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές που θα μπορούσαν να εξηγήσουν, τις διαφορές των επιδόσεων μεταξύ των δύο ομάδων. Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη καθώς η VO2max, δεν μπορεί να συγκριθεί σε ομοιογενείς ομάδες μεταξύ αθλητών (Larsen 2000). Επιπλέον, η VO2max κατά κύριο λόγο θεωρείται προϋπόθεση και όχι ως μέσο πρόβλεψης της απόδοσης. Ο Larsen (2003) έχει δείξει ότι από μετρήσεις που έγιναν για τον προσδιορισμό της VO2max κορυφαίων Κενυατών όπως του Kipchoge Keino βρέθηκε ότι ήταν 82,0ml/kg και του Henry Rono στα 84,3ml/kg, ενώ από μετρήσεις που έγιναν στο βρετανό αθλητή David Bedford η τιμή της VO2max ήταν 85,0 ml/kg και του αμερικανικού Steve Prefontaine 84,4 ml/kg. Οι τιμές αυτές έρχονται να αποδείξουν ότι και οι αφρικανοί αθλητές υψηλού επιπέδου και οι αντίστοιχοι καυκάσιοι έχουν τις ίδιες τιμές Ο Weston συνέκρινε αθλητές χαμηλού επιπέδου μεταξύ Κενυατών και Καυκάσιων αθλητών (επίδοση περίπου 33min στα 10 χιλιόμετρα) και διαπίστωσε ότι η VO2max ήταν παρόμοια.. Με βάση τις έρευνες που έγιναν σ’ αυτό το πεδίο στις τιμές της VO2max δεν διαπιστώθηκε κάποια διαφορά μεταξύ των αφρικανών και καυκάσιων αθλητών.
Αναερόβιο κατώφλι
👉 Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις επιδόσεις στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις είναι το ποσοστό χρησιμοποίησης (%) της VO2max.
Σε έρευνες που έγιναν γα να συγκριθεί η τιμή του αναερόβιου κατωφλιού μεταξύ αφρικανών αθλητών υψηλών επιδόσεων και αντίστοιχων καυκάσιων, διαπιστώθηκε ότι οι αφρικανοί αθλητές κατάφεραν να εκμεταλλευτούν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της VO2max με μικρότερη συσσώρευση γαλακτικού οξέος. H Billat (2003) παρατήρησε ότι άνδρες και γυναίκες αθλητές από την Κένυα είναι σε θέση να διανύουν αποστάσεις μέχρι 10 χιλιόμετρα με εντάσεις που υπερβαίνουν το 90% της VO2max. Σε μια μελέτη σχετικά με δρομείς Μαραθωνίου, οι Bosch et al. (1990) έχουν δείξει πώς, σε ίση συσσώρευση γαλακτικού οξέος, έγχρωμοι Νοτιοαφρικανοί αθλητές έχουν υψηλότερη ποσοστιαία εκμετάλλευση της VO2max σε σχέση με τους λευκούς συμπατριώτες τους. Επίσης σε μία έρευνα των Weston et al. (1999) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 88% της ταχύτητας πάνω σε διάδρομο οι έγχρωμοι αθλητές έχουν σημαντικά χαμηλότερες συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος από ότι οι ομόλογοι τους λευκοί. Η ίδια μελέτη δείχνει επίσης ότι οι έγχρωμοι αθλητές είναι σε θέση να υπομένουν
σε ένταση επιβάρυνσης ίση με το 92% της vVO2max για ένα χρονικό διάστημα περίπου των 4min περισσότερο από αυτό των λευκών (7:56 ± 3:45 έναντι 3:57 ± 2:05). Σε αυτή την ένταση, ακόμα και η συγκέντρωση γαλακτικού είναι αναμφισβήτητα υπέρ των έγχρωμων αθλητών (7,2 ± 4,8 έναντι 11,1 ± 35 mmol/l-1). Επιπλέον, με την ίδια ένταση επιβάρυνσης, oi έγχρωμοι αθλητές είχαν ένα ποσοστό εκμετάλλευσης της VO2max που έφτανε στο 92,2%, ενώ οι λευκοί είχαν μόνο το 86%. Ωστόσο, στοιχεία από μελέτες σε Καυκάσιους αθλητές αντοχής δείχνουν ότι κάποιοι είναι σε θέση να διατηρούν τις σχετικές εντάσεις επιβάρυνσης κοντά στο 90% της VO2max (Davies και Thompson, 1979). Ως εκ τούτου, δεν φαίνεται να είναι απαγορευτικό για ένα Καυκάσιο αθλητή να μπορεί να εμφανίσει ποσοστά εκμετάλλευσης της VO2max παρόμοια με εκείνα που παρατηρούνται σε αθλητές της Κένυας. Έτσι λοιπόν αφού η υψηλή ποσοστιαία εκμετάλλευση της VO2max δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο μόνο των αθλητών της Αφρικής και κυρίως των Κενυατών, καθώς οι περισσότερες έρευνες έχουν γίνει σ’ αυτούς, είναι ενδιαφέρον να διαπιστώνει κανείς πως αυτό το χαρακτηριστικό είναι πιο συχνά παρατηρούμενο στους αθλητές της Κένυας σε σχέση με τους καυκάσιους. Αυτό ίσως να σημαίνει πως είναι αποτέλεσμα της προπόνησης(Larsen, 2003)
Δρομική οικονομία
Ως δρομική οικονομία ορίζεται η ενέργεια που απαιτείται για την εκτέλεση υπομέγιστης άσκησης σε καθορισμένη ταχύτητα. Μονάδα μέτρησης είναι η ποσότητα οξυγόνου που καταναλώνεται στη μονάδα του χρόνου (ml/kg/min) ή της διανυόμενης απόστασης (ml/kg/km). Συνεπώς, τα άτομα που καταναλώνουν λιγότερο οξυγόνο κατά την εκτέλεση υπομέγιστης άσκησης σε καθορισμένη ταχύτητα (π.χ. από 4 εώς 8 min με σταθερή ταχύτητα από 12 εώς 18 km/h, ανάλογα με την ηλικία και την αερόβια ικανότητα) έχουν καλύτερη δρομική οικονομία (Saunders et al., 2004).
Μ’ άλλα λόγια η δρομική οικονομία επιτρέπει σε έναν αθλητή να τρέχει με μια ορισμένη ταχύτητα με μειωμένη ενεργειακή απαίτηση. Εκείνοι με την καλύτερη δρομική οικονομία μπορούν να εργάζονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε μια συγκεκριμένη ταχύτητα. Η συσχέτιση μεταξύ της δρομικής οικονομίας και της επίδοσης έχει αποδειχθεί σε μεγάλο βαθμό εδώ και μερικά χρόνια. Σύμφωνα με τον Prampero (1993), στα αθλήματα των μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, μια βελτίωση 5% της δρομική οικονομίας, μπορεί να οδηγήσει σε 3,8% αύξηση της επίδοσης. Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα των Κενυατών αθλητών φαίνεται να είναι ότι διαθέτουν μεγαλύτερη δρομική οικονομία σε σχέση με τους καυκάσιους. Ο Larsen et al. (2003) κατέληξαν ότι η αιτία η οποία είναι υπεύθυνη για τη μεγαλύτερη δρομική οικονομία μπορεί να αποδοθεί στο μικρότερο σωματικό βάρος των αφρικανικών αθλητών και ιδιαίτερα στη μικρότερη μάζα των κάτω άκρων. Διαπίστωσαν δηλαδή, σε έρευνα τους ότι τα απροπόνητα αγόρια από το χωριό Nandi της Κένυας έχουν μεγαλύτερη δρομική οικονομία από τα απροπόνητα καυκάσια αγόρια εξαιτίας του μικρότερου σωματικού τους βάρους. Ωστόσο, άλλοι ερευνητές δεν εντόπισαν διαφορές στη δρομική οικονομία (Bosch et al., 1990). Οι Weston et al. (2000) έδειξε ότι οι έγχρωμοι δρομείς της Νότιας Αφρικής έχουν 5% καλύτερη δρομική οικονομία από τους λευκούς δρομείς της Νότιας Αφρικής. Η διαφορά αυτή παρατηρήθηκε στην ταχύτητα των 16 km/h. Ωστόσο, σε αγώνες 10 χιλιομέτρων δεν υπήρξε διαφορά στη δρομική οικονομία μεταξύ των έγχρωμων αθλητών και των λευκών. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει από αυτήν την μελέτη είναι το γεγονός ότι οι έγχρωμοι αθλητές της Νότιας Αφρικής, παρά τις σημαντικά χαμηλότερες τιμές της VO2max και την ίδια δρομική οικονομία στην ίδια ταχύτητα σε αγώνες, ήταν ικανοί να επιτύχουν επιδόσεις παρόμοιες με αυτές των λευκών της Νότιας Αφρικανής εξαιτίας της ικανότητας να εκμεταλλεύονται ένα υψηλότερο ποσοστό της VO2max (αναερόβιο κατώφλι).
Εξωγενείς Παράγοντες
Η ικανότητα προσαρμογής στην προπόνηση
Οι μεγάλες προπονητικές προσαρμογές που εμφανίζουν οι έγχρωμοι αθλητές ένεκα των προπονητικών επιβαρύνσεων είναι ένας άλλος παράγοντας που πιστεύεται ότι είναι γενετικώς εξαρτώμενος (Bouchard και Rankinen, 2001). Για το λόγο αυτό έχει ειπωθεί ότι οι αθλητές της Κένυας θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη ανταπόκριση στην προπόνηση. Με άλλα λόγια, πιστεύεται υποθετικά ότι οι αθλητές της Κένυας, έχουν υψηλά κίνητρα για προπόνηση, μεγαλύτερη απόδοση άρα και μεγαλύτερες φυσιολογικές προσαρμογές. Ωστόσο, σε πρόσφατη μελέτη του Larsen (2005) συγκρίθηκαν τα αποτελέσματα προπόνησης που υποβλήθηκαν για 3 μήνες σε νεαρούς από την Κένυα που κατοικούσαν σε πόλη και σε χωριό. Οι βελτιώσεις στην αερόβια ικανότητα που βρέθηκαν και στις δύο ομάδες ήταν παρόμοιες με αυτές που αναφέρθηκαν
από τους Fournier .et all (1982) σε νεαρούς καυκάσιους. Συνεπώς, η υποτιθέμενη μεγαλύτερη ικανότητα προσαρμογής στην προπόνηση των Κενυατών μένει να αποδειχθεί. Ο De Swart (1998) προπονητής της Νότιας Αφρικής, υποστηρίζει ότι οι αθλητές από τον υπόλοιπο κόσμο θα είναι σε θέση να ανταγωνιστούν τους αθλητές από τις χώρες της Αφρικής υπό την προϋπόθεση ότι: (α) είναι διατεθειμένοι να προπονηθούν πολύ πιο έντονα. (β ) Περιοδικά να προπονούνται στην Αφρική, σε μεγάλο υψόμετρο, σε ομάδες ή μόνοι, και(γ) να είναι πρόθυμοι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και εμπειρία αθλητές να βοηθήσουν τους νεότερους αθλητές. Με την ανάλυση του άρθρου του De Swart μπορούμε να κατανοήσουμε αν και με ποιο τρόπο είναι δυνατό να γεφυρωθεί η μεγάλη διαφορά σε ότι αφορά τις επιδόσεις στους δρόμους ημιαντοχής και κυρίως της αντοχής μεταξύ των καυκάσιων και Αφρικανών αθλητών.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω ένα από τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά των αφρικανικών αθλητών είναι η ικανότητά τους
κατά τη διάρκεια του αγώνα να εκμεταλλεύονται υψηλότερα ποσοστά της VO2max σε σχέση με τους Καυκάσιους. Όσο και αν παρόμοιες ικανότητες σχετίζονται με φυσιολογικά χαρακτηριστικά, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι αυτή η ικανότητα είναι αποκλειστική των Αφρικανών. Τότε είναι προφανές ότι η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί στον πιθανό ρόλο της προπόνησης, ώστε να μπορούν οι αθλητές να εργάζονται σε πολύ υψηλότερα ποσοστά της VO2max. Οι Coetzer και Noakes (1993) υποστηρίζουν ότι έγχρωμοι αθλητές αντοχής της Νότιας Αφρικής, κατά τη διάρκεια
αγώνα 10 χιλιομέτρων, κατάφεραν να τρέξουν με ένταση περίπου στο 93-94% της VO2max, ενώ την ίδια απόσταση, οι λευκοί συμπατριώτες τους μόνο με 87-88% της VO2max. Επιπλέον, στους έγχρωμους αθλητές, η ένταση υπερέβαινε το 80% της VO2max για το 36% της συνολικής απόστασης που κάλυπταν κατά τη διάρκεια της προπόνησής τους, ενώ για τους λευκούς αυτό συνέβαινε μόνο στο 14% της συνολικής τους προπονητικής επιβάρυνσης. Ως εκ τούτου, οι μαύροι αθλητές δεν διατηρούν μόνο ένα υψηλότερο ποσοστό της VO2max κατά τη διάρκεια του αγώνα, αλλά και κατά τη διάρκεια της προπόνησης.
👉 Προπόνηση σε υψόμετρο:
Ένα επαναλαμβανόμενο ερώτημα είναι αν το “μυστικό” της κυριαρχίας της Αιθιοπίας και της Κένυας στις
μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις, έγκειται στο γεγονός ότι οι αθλητές τους διαβιούν σε μεγάλο υψόμετρο. Ο Schmidt. (2002), πιστεύει ότι η χρόνια έκθεση και η προπόνηση σε μεγάλο υψόμετρο είναι ένας συνδυασμός που οδηγεί σε ευνοϊκές προσαρμογές, αποτελώντας τη βάση για την επιτυχία της Αφρικής στους δρόμους αντοχής. Βέβαια, η μόνιμη διαβίωση σε μεγάλο υψόμετρο δεν μπορεί από μόνη της να εξηγήσει συνολικά την επιτυχία της Κένυας και της Αιθιοπίας. Σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν ορισμένοι λαοί που ζουν πάνω από 2000 μέτρα, αλλά δεν έχουν κατορθώσει οι αθλητές τους να πλησιάσουν τις δυνατότητες απόδοσης, των αθλητών των πιο πάνω αφρικανικών χωρών. Επιπλέον, πολλοί αθλητές της Κένυας σήμερα περνούν το μεγαλύτερο μέρος του έτους, μακριά από τα σπίτια τους ζώντας στο επίπεδο της θάλασσας. Αλλά παρά το γεγονός αυτό, διατηρούν πολύ υψηλά επίπεδα επιδόσεων. Παράλληλα για πολλούς μη αφρικανούς αθλητές αντοχής, η προπόνηση σε μεγάλο υψόμετρο έχει γίνει σχεδόν μόνιμο στοιχείο του προπονητικού περιοδισμού τους, και παραδοσιακά παραμένουν για 10-21 ημέρες σε υψόμετρο άνω των 1600μ (La Tore, 2005). Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, η διάρκεια της παραμονής σε μεγάλο υψόμετρο και ο αριθμός των περιόδων κατά τη διάρκεια του έτους έχει αυξηθεί. Είναι, επομένως, σημαντικό να καταλάβουμε ποια είναι τα πραγματικά πλεονεκτήματα που μπορεί να προέρχονται από την προπόνηση σε μεγάλο υψόμετρο. Έχουν υπάρξει πολυάριθμες επιστημονικές δημοσιεύσεις για το θέμα αυτό και πολλές φορές αντιφατικές, οι οποίες, θεωρούν ότι η προπόνηση σε υψόμετρο προκαλεί μόνο αιματολογικές προσαρμογές. Ωστόσο, τα πιο πρόσφατα δημοσιεύματα φαίνεται να δείχνουν πως το μεγάλο υψόμετρο έχει επιδράσεις που δεν έχουν ακόμη διερευνηθεί πλήρως. Ο Saunders (2004), παρατήρησε ότι, σε μια ομάδα δρομέων υψηλού επιπέδου, μετά από μια περίοδο προπόνησης σε μεγάλο υψόμετρο, εκτός από τις γνωστές προσαρμογές στις διάφορες αιματολογικές παραμέτρους, υπήρξε επίσης σημαντική βελτίωση στην λειτουργία της δρομικής οικονομίας. Με άλλα λόγια, το μεγάλο υψόμετρο μπορεί να βελτιώνει τη δρομική οικονομία η οποία, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, φαίνεται να αποτελεί πλεονέκτημα για τους αθλητές της Αφρικής.
Θέληση και κίνητρο
Ο Kayser (2003) δίνει έμφαση στο γεγονός ότι στην προπόνηση- και πολύ περισσότερο στον αγώνα η μέγιστη εκούσια προσπάθεια πάντα προηγείται της συνειδητής για να εκτελεστεί αυτή η προσπάθεια. Στο τελικό στάδιο ενός αγώνα, πιο συχνά σε αγώνες δρόμου, μπορεί να παρατηρηθεί ότι υπάρχει σχεδόν πάντα μια μονομαχία και ότι ο νικητής είναι αυτός που αρνείται να εγκαταλείψει μέχρι και το τελευταίο μέτρο. Είναι σαφές ότι η διαφορά αυτή, εκπορεύεται από το γεγονός της ανοχής στην κούραση καταφέρνοντας να ξεπεραστούν τα όρια του ανθρώπου στην αναζήτηση της κάθε δυνατής μυϊκής ενέργειας με σκοπό την αντίσταση στην κόπωση και πολλές φορές ακόμα και αυτού του πόνου. Στον Noakes (2003) υπήρξε έντονος προβληματισμός σε ότι αφορά τον τρόπο που ορισμένοι αθλητές καταφέρνουν να τρέχουν το τελευταίο χιλιόμετρο πιο γρήγορα από εκείνα που προηγήθηκαν, όταν το επίπεδο της κόπωσης, σύμφωνα με τη λογική, θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο σε τέτοιες ταχύτητες. Ο ίδιος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απάντηση φαίνεται να είναι η ακόλουθη: οι αθλητές είναι σε θέση να τροφοδοτούνται με απρόσμενες πηγές ενέργειας από τους “εγκεφάλους”. Πράγματι, ο Noakes (2003) υπενθυμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ο Roger Bannister, ο πρώτος άνδρας που έτρεξε το μίλι σε λιγότερο από 4 λεπτά και αργότερα επιτυχημένος ερευνητής, ήταν σε θέση να πει πριν από 50 χρόνια: “Ο εγκέφαλος, όχι η καρδιά ή οι πνεύμονες, είναι το όργανο που περιορίζει την προσπάθεια”. Ένα χαρακτηριστικό των κορυφαίων αθλητών της Αφρικής είναι η ικανότητα να προπονούνται με μεγάλες εντάσεις με μεγάλη ψυχική προθυμία. Ασφαλώς, η ικανότητα των αθλητών να “ξεπεράσουν τους εαυτούς τους”, στο τελευταίο στάδιο του αγώνα δεν εξαρτάται μόνο από τη βούλησή τους ,αλλά και από άλλους παράγοντες όπως η σωστή κατανομή της προσπάθειας και η τακτική. Αλλά αυτή η πτυχή της αποφασιστικότητας δεν είναι λιγότερο σημαντική, καθώς αποτελεί το μέσο με το οποίο γίνεται κάποιος πρωταθλητής. Ο Hamilton (2000) παρατήρησε ότι, σε ψυχολογικό επίπεδο, υπάρχει ένα επιπλέον πλεονέκτημα για τους αθλητές από την Αφρικανική ήπειρο καθώς έχουν πλέον αποκτήσει μια αντίληψη πως είναι “αήττητοι” σε σχέση με τους μη αφρικανούς αθλητές. Κάτι παρόμοιο συνέβη με τους σκανδιναβούς αθλητές αντοχής που κυριάρχησαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι καυκάσιοι δρομείς, αντιμέτωποι με το “φαινόμενο” που λέγεται αφρικανοί δρομείς, δέχονται πλέον την ήττα και βρίσκουν διάφορες δικαιολογίες για την αποτυχία τους. Μέχρι αυτός ο μύθος να καταρριφθεί, η σημερινή κατάσταση των πραγμάτων θα παραμένει Αν και η ανάλυση της επιστημονικής βιβλιογραφίας και η διερεύνηση άλλων φυσιολογικών παραγόντων (π.χ. πυκνότητα τριχοειδών, δράση ενζύμων, συσσώρευση γαλακτικού οξέος και της αμμωνίας) εν μέρει εξηγεί τις εξαιρετικές επιδόσεις αυτών των αθλητών, o Saltin (1995) θεωρεί πως η ανωτερότητα αυτή πιθανόν να οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες που συνδέονται με τον τρόπο ζωής και την προπόνηση. Οι έρευνές του έδειξαν ότι οι νεαροί δρομείς της Κένυας χρησιμοποιούν πολύ μεγαλύτερες εντάσεις στην προπόνηση από τους Σκανδιναβούς της ίδιας ηλικίας και, όταν ενηλικιωθούν, παρουσιάζουν αυξημένο αριθμό αιμοφόρων αγγείων για κάθε μυϊκή ίνα και μεγαλύτερες συγκεντρώσεις των αερόβιων ένζυμων που παράγουν την ενέργεια. Αυτό αποδεικνύει ότι τα χαρακτηριστικά αυτά δεν είναι κληρονομικά, αλλά είναι οι φυσικές συνέπειες της έντονης προπόνησης. Ως εκ τούτου, οι προπονητές πρέπει να κάνουν τις δικές τους επιλογές έτσι ώστε να μειωθεί η διαφορά κυρίως σε ότι αφορά τους δρόμους αντοχής εφαρμόζοντας ανάλογες μεθόδους και μέσα αυξάνοντας την ένταση των δρομικών επιβαρύνσεων. Ο Soulas (1993) στην έρευνά του η οποία ήταν σχετική με τις μεθόδους προπόνησης μεταξύ αφρικανών και ευρωπαίων αθλητών υψηλού επιπέδου στους δρόμους ημιαντοχής- αντοχής, κατάληξε στο συμπέρασμα ότι στη σύγχρονη προπονητική των αποστάσεων αυτών η ένταση αυξήθηκε θεαματικά σε βάρος της ποσότητας. Ο Soulas (1999) μετά από επιτόπια έρευνα που έκανε στις χώρες της Αιθιοπίας, Κένυας, Ισπανίας, Αγγλίας, Β.Ιρλανδίας, Σκωτίας, Ιταλίας , Πορτογαλίας και Φιλανδίας και μετά την καταγραφή των προπονητικών επιβαρύνσεων των αθλητών των δρόμων ημιαντοχής- αντοχής υψηλού επιπέδου των χωρών αυτών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, η αναερόβια χιλιομετρική επιβάρυνση την οποία εφαρμόζουν οι Κενυάτες και οι Αιθίοπες είναι σαφώς μεγαλύτερη απ’ αυτή των Ευρωπαίων. Πιο συγκεκριμένα η στατιστική ανάλυση των δεδομένων αυτών έδειξε ότι ο μέσος όρος των εβδομαδιαίων αναερόβιων χιλιομέτρων σε ετήσια βάση είναι για μεν τους Κενυάτες και Αιθίοπες 6,4 και 5,9 Χιλ/εβδ. αντίστοιχα, για δε τους Ευρωπαίους 4,1 – 4,8 Χιλ./εβδ.
Επίσης σε συνέντευξη του στη εφημερίδα New York Times ο πρώην κάτοχος του παγκόσμιου ρεκόρ στο μαραθώνιο και στα 10000μ Paul Tergat, αναφέρει χαρακτηριστικά: «το τρέξιμο είναι η μόνη διέξοδος από την φτώχεια, και ο μόνος τρόπος για να κερδίσει κανείς χρήματα και σεβασμό, εμείς δεν τρέχουν μόνο για διασκέδαση αλλά και για επιβίωση.» Καταλαβαίνουμε διαβάζοντας τα παραπάνω λόγια το πόσο ισχυρά κίνητρα για διάκριση έχουν οι αθλητές της Αφρικής . Το πόσο σημαντικό είναι για τους αθλητές αυτούς, ιδιαίτερα για τους Κενυάτες και Αιθύοπες οι οποίοι κυριολεκτικά μαστίζονται από την φτώχεια, να κερδίσουν τα διαφορα χρηματικά έπαθλα που στους μεγάλους μαραθωνίους π.χ Λονδίνο, Βερολίνο, κ.τ.λ ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες δολάρια.
Κοινωνικοί παράγοντες
👉 Τρόπος ζωής
Είναι σαφές ότι η ενασχόληση με τη χειρονακτική εργασία και ιδιαίτερα με τις αγροτικές εργασίες, οι μεγάλες αποστάσεις που καλύπτονται με τα πόδια, η τακτική σωματική άσκηση και η κούραση από την καθημερινή εργασία να αποτελούν σοβαρά στοιχεία τα οποία συμβάλλουν στη βελτίωση της φυσικής ικανότητας της αντοχής. Για πολλούς Κενυάτες, πριν την έναρξη της αθλητικής τους καριέρας, αυτός ο τρόπος ζωής είναι μια καθημερινή πραγματικότητα που οδηγεί σε μια πολύ καλή βάση αθλητικής υποδομής με φυσικό και ελεύθερο τρόπο άσκησης πάνω στην οποία θα στηριχτούν αργότερα οι στοχευμένες και προγραμματισμένες προπονητικές επιβαρύνσεις με σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσης στους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής .
Στην Κένυα και στην Αιθιοπία η ημέρα αρχίζει με την ανατολή και τελειώνει με την δύση του ηλίου. Είναι σαφές ότι αυτό το είδος ζωής (νωρίς για ύπνο) είναι σημαντικά διαφορετικό από εκείνο τον τρόπο ζωής των ευρωπαίων ή αμερικανών αθλητών. Επιπλέον, τα σχολεία της Κένυας είναι δομημένα με τέτοιο τρόπο, δίνοντας μεγάλη σημασία στον αθλητισμό, ο οποίος, ωστόσο, λαμβανομένου υπόψη της φτώχειας του γενικού πληθυσμού, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο απλός. Και φυσικά η πιο απλή μορφή άσκησης είναι το τρέξιμο
Ο Saltin (1995) τόνισε τη σημασία της “φυσικής προπόνησης” των Κενυατών από πολύ μικρή ηλικία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι μεγάλες αποστάσεις που καλύπτουν καθημερινά, με τρέξιμο ή με περπάτημα για να πηγαίνουν στο σχολείο, επηρεάζει τις φυσιολογικές προσαρμογές(Vo2max κ.λ.π.). Οι τιμές της VO2max των νεαρών Κενυατών που ζουν στην ύπαιθρο είναι 30% υψηλότερες από τους συνομηλίκους τους που ζουν σε πόλεις που δεν έχουν την ανάγκη να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για να μετακινηθούν στο σχολείο. Οι Κενυάτες έφηβοι που ζουν σε πόλεις έχουν τις ίδιες φυσιολογικές τιμές, με τους αντίστοιχους εφήβους της Δανίας(Andersen et al. 1987). Στην πραγματικότητα οι μετρήσεις της VO2max των Κενυατών εφήβων που ζουν σε πόλεις έγινε σε μεγάλο υψόμετρο. Αν οι μετρήσεις γινόταν στο επίπεδο της θάλασσας τότε οι τιμές της VO2max θα ήταν σίγουρα 3-5% υψηλότερες (Favier et al. 1995)
Νεότερη έρευνα του .Aandstand (2006) μεταξύ παιδιών 9-10 ετών από την Τανζανία και την Νορβηγία έδειξε πως και οι δύο ομάδες μετακινούνται στο σχολείο με τα πόδια. Με την διαφορά ότι τα παιδιά από την Τανζανία διανύουν πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις. Πάνω από το 40% των παιδιών από την Τανζανία περπατάνε περισσότερο από 30 λεπτά για να φτάσουν στο σχολείο. Αντίθετα για τα παιδιά από την Νορβηγία το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε μόλις 5%. (πίνακας )
Ο Billy Konchellah, ένας Μασάι που ήταν παγκόσμιος πρωταθλητής το 1987 και 1991 είπε το εξής σε συνέντευξη του στην εφημερίδα New York Times : «Κάποιος σπάνια θα δει ένα παχύσαρκο παιδί στους δρόμους» και «…οι Κενυάτες τριγυρνούν ξυπόλυτοι σε όλα τα παιδικά τους χρόνια, κινούμενοι συνεχώς πάνω στη ζεστή γη. Αυτό τους δυναμώνει τα πόδια και μπορεί να τους πάει μακριά. Μετά βίας χρειάζεται να προπονηθούν προκειμένου να ‘πετάξουν’ πάνω από εμπόδια ή πισίνες νερού (βλέπε 3.000 μέτρα στιπλ) – σαν να ήταν μικρές φωλιές από τερμίτες».
Διατροφή
Ο Cristensen et al (2002) μελετώντας την διατροφή των Κενυατών δρομέων που μένουν στο χωριό Kalenjin (πάνω από 2000μ υψόμετρο) παρατήρησε πολλές διαφορές από την διατροφή άλλων εθνικοτήτων. Συγκεκριμένα για τους Κενυάτες οι θερμίδες που προσλάμβαναν καθημερινά από τις τροφές αποτελούνταν από: 71% υδατάνθρακες, 12% λίπος και 17% πρωτεΐνες. Το 90% των τροφών ήταν φυτικής προέλευσης. Η κατανάλωση κρέατος πολύ μικρή, ενώ αυξημένη ήταν η κατανάλωση καλαμποκιού και φασολιών.
Αντίθετα η ημερήσια πρόσληψη σε υδατάνθρακες μεταξύ «ελίτ» δρομέων αντοχής από την Αυστραλία, τις Η.Π.Α και την Δανία ήταν 52%, 49% και 50% αντίστοιχα. Ποσοστά πολύ χαμηλότερα από το 71% των Κενυατών. Επίσης η ημερήσια πρόσληψη σε λίπος ήταν σχεδόν τριπλάσια από αυτή των Κενυατών με 32% για τους Αυστραλούς και 34% τόσο για τους Αμερικάνους όσο και για τους Δανούς. (Grandjean,1989. Burke et al, 1991.).
Ήδη γνωρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια από τις κλασικές έρευνες των Σουηδών φυσιολόγων Ε. Cristensen και Hansen (1939) ,ότι ο οργανισμός του αθλητή δουλεύει πιο οικονομικά και κουράζεται λιγότερο με την δίαιτα υδατανθράκων από τη δίαιτα λιπών.
Ο λόγος για τις μεγάλες αυτές διαφορές σε πρόσληψη υδατανθράκων και λιπών μεταξύ των Κενυατών δρομέων και των δρομέων που κατάγονται από τις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες έγκειται στην διαθεσιμότητα των τροφίμων. Για τους Κενυάτες οι επιλογές στο καθημερινό τους διαιτολόγιο είναι πολύ περιορισμένες καθώς το 80% της διατροφής τους αποτελείτε από καλαμπόκι και φασόλια. Αντίθετα οι δρομείς που κατάγονται από τις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες και έχουν πολλές επιλογές καταναλώνουν κυρίως τρόφιμα με υψηλά ποσοστά λίπους.(προπαρασκευασμένο φαγητό, fast food, γλύκά κ.τ.λ.) Οι Κενυάτες παρά τις λιγοστές διατροφικές επιλογές, φαίνεται πως με την διατροφή τους αυτή υπερκαλύπτουν της απαιτήσεις που έχουν τα αγωνίσματα αντοχής. (Cristensen et al 2002)
👉 Συζήτηση – Συμπεράσματα
Αν και η ανάλυση της επιστημονικής βιβλιογραφίας και η διερεύνηση άλλων φυσιολογικών παραγόντων εν μέρει εξηγεί τις εξαιρετικές επιδόσεις αυτών των αθλητών τα χαρακτηριστικά αυτά δεν είναι κληρονομικά, αλλά είναι οι φυσικές συνέπειες της “σκληρής προπόνησης”. Ως εκ τούτου, οι προπονητές πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αναλογιστούν, αν η μείωση της επιτυχίας στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις από μη Αφρικανούς αθλητές, είναι το αποτέλεσμα των λανθασμένων και απαρχαιωμένων μεθόδων προπόνησης και του «Δυτικού» τρόπου ζωής.
«Δεν υπάρχει άλλο μυστικό από τη σκληρή δουλειά» λέει ο Kipchoge Keino, ο «μύθος», Ολυμπιονίκης το 1968 και 1972. Για τους δρομείς των άλλων χωρών, το σχόλιο του Keino είναι ότι η επιτυχία τους κρύβεται στον όγκο δουλειάς τους. Η Paula Radcliffe, η τωρινή κάτοχος του παγκόσμιου ρεκόρ με 2:15:25 από το 2003, μπορεί να το αποδείξει με βεβαιότητα.
👉Εργομετρικός Έλεγχος στον χώρο της ομάδας – κάρτα υγείας για όλους τους αθλητές @ Life – Ergo Εργομετρικό @ Life – Ergo Εργομετρικό
👉Σύγχρονο Εργομετρικό κέντρο Life – Ergo στο ΟΑΚΑ για ερασιτέχνες & επαγγελματίες αθλητές @ Life – Ergo ☎️2106811482 📭Εθνικό Προπονητήριο ΟΑΚΑ ✉️info@Lifergo.gr #lifergo #vo2max #ergometrica @ Life – Ergo @ Life – Ergo Εργομετρικό
Leave a reply
Leave a reply